Tabiatta yaşam belirtileri gösteren varlıklar canlı olarak kabul edilir. Canlıların kendilerine özgü yapısal özellikleri olduğu gibi birçok ortak özellikleri de bulunur. Bunlar:

A.Hücresel Yapı

B.Beslenme

C.Solunum

Ç.Büyüme ve Gelişme

D.Hareket

E.Boşaltım

F.Üreme

G. Çevresel Uyarılara Tepki

H. Organizasyon

 

Hücre, canlıların en küçük yapı ve işlev birimidir.

Tüm canlı varlıklar hücre veya hücre gruplarından meydana gelirler.

Kimi canlılar sadece tek bir hücreden meydana gelir. Paramesyumu, öglenayı ve amip gibi canlıları örnek olarak verebileceğimiz bu canlılara tek hücreli canlılar denir.

Kimi canlılar ise çok sayıda hücrelerden meydana gelirler. Bu canlılara çok hücreli canlılar denir. Örnek olarak mantarların büyük bir kısmını, bitkileri ve hayvanları verebiliriz.

 

Canlılar enerji ihtiyaçlarını karşılamak, hücre yapısına katılacak maddeleri temin etmek, hücre içindeki yaşamsal olayları düzenlemek için beslenirler.

Beslenme şekilleri canlıdan canlıya farklılık gösterebilir. Organik besinlerini hücrelerinde üretebilen canlılara ototrof canlılar denir. Organik besin sentezi sırasında güneş enerjisine ihtiyaç duyan ototroflara fotosentetik, kimyasal enerjiye ihtiyaç duyan ototroflara ise kemosentetik canlılar denir.

Heterotrof olarak adlandırılan canlılar ise inorganik ve organik besinlerini dışarıdan hazır olarak alan canlılardır.

 

Solunum olayıyla birlikte besinlerin yapısındaki bağlarda depolanan kimyasal enerji serbest hale geçer ve canlıların hayat fonksiyonlarında kullanılır.

Canlıları oluşturan her bir hücre ihtiyaç duyduğu enerjiyi kendisi üretir.

Organik besinlerin oksijen kullanılmadan parçalanması ile yapılarındaki kimyasal bağ enerjisinin açığa çıkarılması olayına oksijensiz solunum denir.

Eğer bu olayda oksijen kullanılıyorsa bu olaya oksijenli solunum denir.

Oksijenli solunum oksijensiz solunumdan daha verimlidir çünkü oksijenli solunumda oksijen kullanıldığı için besinler daha kolay parçalanıp daha çok enerji üretilir.

 

Büyüme canlıların yapısını oluşturan hücrelerin hacimce ve sayıca artışıyla sağlanır. Tek hücrelilerde büyüme hücrenin kütlece artışıyla, çok hücreli canlılarda ise hücrelerin bölünmesi ve toplam hücre kütlesinin artışı sonucu olur.

Gelişme genç bir bireyden yetişkin bir birey oluşuncaya kadar geçen sürece denir. Çok hücreli canlılarda gelişmeyi sağlayan temel olaylar hücre bölünmesi ve farklılaşmasıdır.

 

 

 

Canlılar beslenme, savunma, korunma gibi ihtiyaçlarını karşılamak için hareket halindedirler.

Bütün canlılar aktif veya pasif biçimde hareket ederler. Bir hücreli canlılarda hareketler genellikle bir uyarıya yönelme veya uyarıdan uzaklaşma biçimindedir. Çok hücreli canlılarda ise hareketi sağlayan özel yapılar gelişmiştir.

 

Canlılarda metabolizma sonucu oluşan artık maddelerin vücuttan uzaklaştırılmasına boşaltım denir. Asıl amaç sabit bir iç sıvı ortamı sağlamaktır. Tek hücreli organizmalar artık maddeleri hücre yüzeyinden dışarı atarlar. Bitkilerde terleme, damlama ve yaprak dökümü gibi olaylarla boşaltım sağlanır. Hayvanların çoğunda ise boşaltım olayı özel yapılarla sağlanır.

Sindirim sisteminde oluşan artıklar sindirim sistemi ile, metabolizma sonucu oluşan atık gazlar solunum sistemiyle, metabolizma sonucu oluşan artık gazlar solunum sistemiyle, metabolizma sonucu oluşan ve suda çözünebilen artık maddeler ve su ise boşaltım sistemi ile vücuttan atılır.

 

Her canlının belirli bir büyüme döneminden sonra neslini devam ettirebilmek için kendine benzer yeni bireyler meydana getirmesine üreme denir.

Tek bir canlının kendine benzer yeni canlılar meydana getirmesine eşeysiz üreme denir.

İki farklı canlın oluşturduğu üreme hücrelerinin birleşmesiyle yeni bireyin oluşmasına ise eşeyli üreme denir.

 

Canlılar dış ortamdan gelen çeşitli uyarılara karşı tepki oluştururlar. Canlıların çevresel uyarılara karşı duyarlı olmaları onların çevrelerinde meydana gelen değişimlere karşı uyum sağmalarında ve varlıklarını koruyabilmelerinde rol oynar.

 

Tüm canlılar canlılıklarını sürdürebilmek için çeşitli faaliyetleri gerçekleştirmek zorundadırlar. Ancak bu düzen ve sistem içerisinde gerçekleştirilmesi çok önemlidir. Bu düzen canlıyı oluşturan yapıların belirli bir organizasyon içinde iş görmesiyle sağlanır. Tek hücreli canlılarda hücreyi oluşturan organel ve yapılar arasında, çok hücreli canlılarda ise canlıyı oluşturan hücreler arasında bir organizasyon bulunur.